Kronos 3/2013 Gogol Rozanow

Literatura rosyjska stanowi wyzwanie dla europejskiej racjonalności. "Założycielski akt powieści rosyjskiej – czytamy u Deleuze’a – polega na wyrwaniu jej z sideł rozumu, na stworzeniu postaci, które istnieją w nicości i mogą przetrwać jedynie w pustce, chroniąc do końca tajemnicę, odrzucając logikę i psychologię". Chodzi tu o zupełny brak kokieterii w podejmowaniu pytań fundamentalnych, który bierze się stąd, że Rosjanie odczuwają cieleśnie to wszystko, o czym zdołają pomyśleć. Uczucie jest formą rosyjskiej wrażliwości religijnej, w której "treść założona jest jako całkowicie przypadkowa, ponieważ treść może być założona przez moje upodobanie, arbitralność, jak i przez przyrodę" (Hegel). Rosjanin nie myśli, nie modli się – on myślą i modlitwą uwzniośla świat, wychodząc poza ramy zdrowego rozsądku, wciągając w wir, jaki sobą wznieca, to, co znajduje się w pobliżu, co stoi obok.
 Ludzie, którzy przeżyli Wschód w sobie, na ogół świadomi są niebezpieczeństw, jakie on niesie. Kimś takim był z pewnością Marian Zdziechowski, jeden z tych Polaków, którzy Rosjan rozumieli akurat bardzo dobrze. Bez wątpienia łączył go z nimi ten sam słuch religijny, o czym on sam pisze wyraźnie w listach do Rudolfa Euckena.
 Co to za sprawy, do których powołano Rosjan, i na czym polega powaga tych spraw? Najogólniej rzecz ujmując, to sprawy ostateczne. O nich też – o sprawach poważnych, ostatecznych – traktuje przedkładany Czytelnikowi numer naszego pisma.

 [Spis treści]
 PREZENTACJE
 Nikołaj Gogol, Boris Godunow. Poemat Puszkina
 Nikołaj Gogol, Kilka słów o Puszkinie
 Nikołaj Gogol, Wybrane fragmenty korespondencji z przyjaciółmi. Cztery listy do różnych osób z powodu Martwych dusz
 Nikołaj Gogol, Rzeźba, malarstwo, muzyka
 Nikołaj Gogol, O architekturze w teraźniejszych czasach
 Nikołaj Gogol, Ostatni dzień Pompejów (obraz Briułłowa)
 Nikołaj Gogol, Życie

 ESEJE
 Wasilij Rozanow, Zarodki
 Wasilij Rozanow, Nowe zarodki
 Wasilij Rozanow, Odśmiertne
 Wasilij Rozanow, Modląca się Ruś
Wasilij Rozanow, A gdzie "religia młodości"?
 Wasilij Rozanow, M.W. Niestierow
 Wasilij Rozanow, Puszkin i Lermontow
 Wasilij Rozanow, Ruś i Gogol
 Wasilij Rozanow, Geniusz formy
 Wasilij Rozanow, Gogol i Petrarka
 Wasilij Rozanow, Zagadki Gogola
 Wasilij Rozanow, Magiczna stronica u Gogola
 Wasilij Rozanow, O Konstantinie Leontjewie
 Wasilij Rozanow, Estetyczne pojmowanie historii
 Piotr Nowak, Rozmowa o końcu świata. Z listów Konstantego Leontjewa do Wasilija Rozanowa
 W.H. Auden, Rosyjski esteta
 Mikołaj Wiśniewski, Na wpół Mnemozyne: Maszeńka i problem pamięci w twórczości Vladimira Nabokova

 ARCHIWUM FILOZOFII POLSKIEJ
 Tadeusz Zatorski, Wokół "wielkich kwestii"
 Listy Mariana Zdziechowskiego i Rudolfa Euckena
 Michał Rogalski, W samą głąb duszy. O pamiętniku Mariana Zdziechowskiego
 Marian Zdziechowski, ??????? 191... ????

 ANTYKWARIAT
 Nikołaj Bierdiajew, Powieść astralna

 RECENZJE I POLEMIKI
 Irena Księżopolska, Motyl nad szachownicą: metafizyka a styl w rozprawie Leszka Engelkinga o Nabokovie
 Aleksander Temkin, "Zmarli wszystkich krajów, łączcie się". Socjaldemokratyczne chrześcijaństwo Włodzimierza Sołowjowa
 Tadeusz Zatorski, Oświadczenie